کد مطلب:16599 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » احكام

فلسفه تشريع محرماتِ احرام چيست؟

حج، مجموعة منظمي از يك سلسله عبادتهاي خاص است كه هر يك به تنهايي در خور توجه است. همانطور كه با تكبيرة الإحرام نماز، بسياري از كارها كه با روح عبادت ناسازگار است بر نمازگزار تحريم مي شود و با تسليم پايان نماز، آن ممنوعيتها برطرف مي گردد و همچنان كه با نيّت روزه گرفتن و ورود به صبحگاه بسياري از اموري كه با روح پرستش و آزمون الهي مناسب نيست بر او حرام مي شود و با فرار رسيدن شامگاه حلال مي گردد، در حج و عمره نيز با احرام و لبيك گفتن، بسياري از اموري كه جنبه تعبدي در پرهيز از آنها قوي بوده و آزمون الاهي در آنها بسيار نيرومند است، حرام شده و دورة احرام به صورت يك دورة تعبّد محض و امتحان صرف درآمده است.(نهج البلاغه، خطبه 192، بند53ـ65) آنگاه با انجام مناسك حج و فرا رسيدن مراسم تحليل، عقد احرام گشوده مي گردد و شخص محرم از آن ممنوعيتها بيرون مي آيد.

خداي سبحان د رايجاد هماهنگي بين تشريع و تكوين، مكان مقدسي را به معماري دو پيغمبر بنا نهاد و آنجا را كه مطاف بسياري از انبيا بوده يا در آنجا رحلت كرده و به خاك سپرده شده اند محل امن قرار داد. آنگاه براي تنزيه و پيراستن مؤمنان از تعلقات و رذايل، آنان را به آن سرزمين سنگلاخ كه هيچ يك از مظاهر حيات در آن نيست، آزمود. در حالي كه خود، مناطق آبادي آفريد كه اعتدال هوا در آنها به گونه اي است كه تفاوت دماي زمستان و تابستانش اندك است. اگر خانه خدا در چنين مناطقي بود محل تفرّج مرفهان مي گشت ، نه مأمن و محل قيام محرومان. از اين رو سرزميني را محل آزمون قرار داد كه انسانها در پرتو رياضت ممدوحي كه به واسطة محرمات احرام و نيز مناسك حج و عمره انجام مي دهند در آن از آلودگيها و تعلقات، پاك و خالص گردند. (نهج البلاغه، خطبه 192/ بند 53 ـ 65)

نمونهاي از آزمون مذكور اينكه، از سويي استفاده از عطر و بوي خوش

كه بدان ترغيب شده و فضيلت بسيار دارد، در حال احرام حرام است و از سوي ديگر هنگام انجام مناسك حج و عمره در تماس و مجالست و همراهي با افراد بدبو، يا هنگام عبور از كنار قربانگاه، گرفتن بيني از بوي نامطبوع حرام است. اين گونه امور انانيّت انسان را شكسته، تفاخر و تكبر را از روح مي‎زدايد آنسان كه با انجام حج و عمرة كامل، بندة وارستة حق مي شود.

نمونة ديگر از امتحان الهي را مي توان در منع از شكار به خوبي يافت؛ زيرا از طرفي صيد حيوانات صحرايي بر محرم حرام مي شود: «لا تقتلوا الصُّيد و أنتم حُرُم» مائده/95 و از طرف ديگر آهوان صحرايي يا كبوتران يا ديگر حيوانات شكاري غير دريايي در تيررس يا دسترس محرم قرار مي گيرد تا روشن شود چه كسي از عهدة آزمون الهي بيرون مي آيد و چه كسي از انجام اين فريضة الهي محروم مي‎شود: «لِيبلونَّكم الله بِشيءٍ من الصُّيد تناله أيديكم ورماحكم» مائده/94.

اين دورة سازندگي آنچنان در جامعة اسلامي مؤثّر واقع شد كه آنان كه از خوردن سوسمار در دوران توحّش جاهلي نمي‎گذشتند و براي شكار آن بر يكديگر پيشي مي گرفتند، اكنون به فرمان الهي از آهوان صحرايي مي گذرند و در دوران تمدن اسلامي بر اثر فرمان وحي، بر همة اميال و خواسته هاي خود پيروز مي شوند. دورةپر بار احرام در ساختن انسان چنان تأثير بنيادين دارد كه ثمرة گواراي آن در عينيت جامعة معتقد و متعهّد به محتواي حج و زيارت، به خوبي مشهود است.

خلاصه اينكه،همة اموري كه موجب تيرگي روح و آلودگي جان مي‎شود در حال احرام تحريم مي‎گردد تا جان خالص و روح پاك شايسته طواف خانه خدا گردد، خانه‎اي كه از هر آلودگي پاك و از هر آغشتگي منزه است خانه خدا محور حريّت و مدار آزادي است، از اين رو محرمي كه آهنگ زيارت آن را دارد، حق ندارد صيد حرم را اسير كند يا در اسير شدنش كمك كند يا آن را برماند يا صياد را به آن راهنمايي كند؛ زيرا همة اين كارها با روحية آزاد يخواهي مخالف است و تا انسان آزاد نشود صلاحيت طواف كوي آزادي را ندارد.

احرام و رعايت حدودآن، روح را از هر بندي رها و از قيد هر شهوت و غضبي آزاد و مغز را از هر فكر باطلي پاك و دل را از هر خيال خامي نجات مي بخشد.

---

: آية الله جوادي آملي
صهباي حج